Al voor de komst van de Nabateeërs werden graven gemaakt in de grillige rotsformaties. Al zeshonderd jaar voor de jaartelling begroeven de Dadanitische en Lihyanitische koninkrijken hun overledenen in rotstombes. De mooiste is de tombe van de Leeuwen. Een graf omgeven met afbeeldingen van leeuwen aan weerszijde. Helaas mogen we de tombe alleen op grote afstand aanschouwen. Een kleine tegenvaller.

Voor het begin van de jaartelling, breidde de Nabateeërs hun handelsnetwerk van Petra in Jordanië uit richting het Arabisch schiereiland. De archeologische site Maiden Saleh herbergt ruim honderd graven en tombes. De prachtige façades zijn uit de rotsen uitgehouwen. De grootste façade is ruim twintig meter hoog. We volgen de gids langs de indrukwekkende graven. Deze site kan zich meten met haar zusterstad Petra en is met recht de meest bijzondere bezienswaardigheid van Saudi Arabië.

Voor honderden jaren leefden de inwoners van Al Ula in lemen huizen. De huizen werden gebouwd van takken en dichtgesmeerd met een kleiachtige modder. In de tweede helft van de twintigste eeuw trokken meer en meer inwoners naar het modernere gedeelte van de stad. Hier had met stenen huizen. De modderstad kwam er vervallen bij te liggen en de lemen huizen storten in. Sinds kort wordt de oude stad weer gerenoveerd en voor publiek opengesteld. Wij volgen de gids door de smalle steegjes. De overdekte straten bieden schaduw tegen de zon. We bekijken een gerenoveerd huis en beklimmen aan het einde van de tour de traptreden naar het Al Ula fort. Vanaf het fort kijken we op de lemen wijk.

Zo’n tweehonderd kilometer onder Tabuk ligt een van de mooiste oases van Saudi Arabië. We rijden de vallei is tot waar het asfalt eindigt. Om ons heen zien we een groene omgeving tussen de rotswanden aan weerszijde. Aan het einde van de weg, stappen we over in een open terreinwagen. Abu, de chauffeur, rijdt ons met zijn terreinwagen tussen de palmbomen en het riet door. Hiervoor moet hij soms door waterpoelen. Bij iedere bocht lijkt de Wadi Al-Disah mooier te worden.

In het centrum van de noordelijke stad Tabuk staat het oude kasteel van Tabuk. Hoewel men gelooft dat de profeet Mohammed hoogstpersoonlijk het kasteel bezocht heeft en gezorgd heeft voor natuurlijke waterbronnen in Tabuk, stamt het fort waarschijnlijk uit 1559. Het kasteel diende voor de bescherming van het water station en voor de beveiliging. We bezoeken het kasteel aan het einde van de middag. Op vrijdagen is het kasteel open tussen 16:00 en 18:00.

Saudi Arabië is een groot land en bestaat voor een groot deel uit woestijn. Tussen de steden liggen brede, vaak vier of zes-baans autowegen. Op de wegen rijdt nauwelijks verkeer. Dit maakt de route door de woestijn soms was saai. Kilometers lang zand en rotsen.

In Dumah Al Jandal staat een van de oudste moskeeën van het Midden Oosten. De Omar Bin Al Khattab moskee is al meer dan 1.300 jaar oud. De kleine minaret loopt taps toe. De kleine stenen trap in de minaret ziet er niet heel stevig uit. De moskee is nog altijd in gebruik. Naast de moskee staat het Marid kasteel. De oorsprong van dit kasteel dateert uit de eerste of tweede eeuw.

Vlak bij Sakaka, de hoofdstad van de regio Al Jouf, liggen de Rajajil Columns, de Standing Stones van Saudi Arabië. Men neemt aan dat de opgetrokken pilaren hier al 6.000 jaar geleden geplaatst zijn. Mogelijk als grafzerken, maar zeker weet men dit niet

Hoog boven Sakaka ligt de citadel van Za’abel. De uit leem opgetrokken citadel ligt op een strategische rotspunt in de stad. We klimmen de treden omhoog naar de ingang. De binnenplaats wordt omgeven door vijf torens en een lemen muur. Op de muur staan kantelen. In het midden staat een grotere toren. Vanaf het fort is er een mooimuitzicht over de stad.

Het eten in Saudi Arabie is soms best een uitdaging. Er zijn per stad maar enkele echte restaurants. Voor de rest is het afhaal en fastfood. De Saudiers eten voor thuis en toeristen zijn er nog nauwelijks. Wanneer we een leuk restaurant gevonden hebben is het nog wel even puzzelen met de Arabische menukaart. Eten komt er altijd op tafel, al is het soms veel te veel.

Net buiten Buraydah ligt de grootste kamelenmarkt van het Midden Oosten. Misschien is dit wel de grootste ter wereld. Overal staan kamelen in hokken, of liggen met hun poten vastgebonden in het zand. Wanneer een koop tot stand gekomen is, wordt de kameel met een takel in kleine vrachtwagens geladen. Het dier schreeuwt het uit van angst.

De historische stad Ushaiger is uit lemen huizen opgetrokken. De smalle straatjes zijn op veel plaatsen ook met leem overdekt, als bescherming tegen de felle zon. We bezoeken het museum bij deze historische stad. Ibrahim, de suppoost, leidt ons in gebrekkig Engels rond. Hij past zijn uitleg aan op basis van zijn woordenschat. Na de rondleiding biedt hij ons Saudische koffie aan. In een klein kopje schenkt hij de koffie in. Hij opent twee bakjes met dadels. We moeten ze allebei proberen, terwijl hij ons koffie opnieuw vult. De regio is bekend om de dadelkwekerijen. In Qassim is de dadelmarkt. De veilingmeester staat met een groepje mannen rond een lading. De hoogste bieder wordt de nieuwe eigenaar. Wij worden vriendelijk onthaald met een handdruk. Al snel krijgen we ook voorverpakte dadels aangeboden. Een gift. Wanneer we vertrekken, krijgen we een volle doos dadels mee. We schatten het op enkele kilo’s. Weigeren is geen optie. Wanneer we bij de auto de dadels inladen, komt een andere verkoper nog een doos brengen. Hij staat er op dat we het aanpakken.

Zo’n negentig kilometer buiten Riyadh ligt de Edge of the World rotspunt. De rots steekt uit bij een diepe klif. Om er te komen moeten we bijna dertig kilometer over een onverharde gravel road. Voorzichtig rijden we onze huurauto over de rotsachtige weg. Bij enkele drooggevallen beekjes is de doorgang uitdagend. Een 4x4 terreinwagen zou hier beter zijn. Zonder schade bereiken we de klif. Vanaf de hoogte kijken we de enorme diepte in. Zover als we kunnen kijken zand en rotsen. Een bijzonder locatie.

Ten zuiden van het centrum staat het Al Masmak fort. Dit uit leem opgetrokken fort werd in 1865 gebouwd ter verdediging van de stad. Het oude centrum was toen geheel ommuurd. In het fort toont een museum de geschiedenis van het land en de koninklijke familie. Door de groei van de stad zijn de oude stadsmuren afgebroken. De muren hebben iets noordelijker plaats gemaakt voor hoge wolkenkrabbers en luxe winkelcentra. Vanaf de loopbrug op 300 meter hoogte van de Kingdom Tower wolkenkrabber kunnen we de gehele stad overzien. Op veel plaatsen zijn bouwactiviteiten gaande. De stad bereidt nog altijd in snel tempo uit. Het groeiende verkeer is misschien nog wel het grootste probleem in de stad. Brede autowegen met vier of vijf rijbanen per rijrichting staan soms helemaal vast. Voor voetgangers is de stad onvriendelijk. De brede autobanen zijn door een hoge middenberm gescheiden. Oversteek plaatsen liggen kilometers uit elkaar.

Rond elf uur ‘s avonds landen Maarten, Monique en ik op de luchthaven van Riyadh in Saudi Arabië. Het begin van een tweeweekse rondreis over het Arabische schiereiland. Na de douane formaliteiten rijden we met onze huurauto de hoofdstad in. Zo midden in de nacht is het nog behoorlijk druk op de weg. Riyadh telt vijf miljoen inwoners. We zien de wolkenkrabbers in het centrum al liggen. De snelheidslimieten zijn een beetje gokken. De cijfers staat in het Arabisch aangegeven. Met een beetje puzzelen komen we er uit. Het hotel is lastiger te vinden. Ook hier zijn alle teksten op de gevels in het Arabisch. We lopen eerst het verkeerde hotel binnen. De receptionist verwijst dat wij een boeking hebben in het hotel honderd meter terug.