Midden in de stad Groningen staat al sinds de 15de eeuw de 97 meter hoge Martinitoren. Aan de voet van de toren wordt uitgelegd dat de stenen trap in de toren niet gemaakt is voor bezoekers langer dan 1.70 meter. Oftewel: kijk uit voor je hoofd. Via de stenen wenteltrap klim ik de toren in. Zo'n 250 treden tot het tweede uitkijkplatform. Onderweg passeer ik de enorme klokken van de Martinitoren. Vanaf het platform achter de wijzerplaten kijk ik op de stad Groningen. Ik ben op 58 meter hoogte. Ik zie de route die ik vanmorgen door de stad gelopen heb.

Al voor de jaartelling zochten mensen in Friesland en Groningen manieren om zich te beschermen tegen het zeewater. Men bouwden de huizen op zandheuvels. In Friesland terpen geheten, in Groningen wierden. De heuvels werden uitgebreid en groeiden tegen elkaar aan. In het midden verschenen in de 13de eeuw kerken. Talrijke dorpjes zijn zo ontstaan. Het dorpje Niehove is nog een perfect voorbeeld van zo'n wierdendorp. In andere dorpen zijn de zandheuvels vaak afgegraven. De grond bleek uiterst bruikbaar als mest. In Elzinge is door de afgraving de verhoging bij de kerk juist goed zichtbaar. In het Wiederland museum in deze plaats wordt uitgelegd hoe men de wierden bouwden

Om half tien klinkt de hoorn van de veerboot. De boot verlaat Lauwersoog. De vaargeul leidt om de zandbanken van de Waddenzee. Drie kwartier later legt de veerboot aan op Schiermonnikoog. Schiermonnikoog is maar zestien kilometer lang van west naar oost. Op de fiets rijden we van het dorpje Schiermonnikoog naar de Knobbeduinen, Badatrand, de oude bunkers en de vuurtoren. Het eiland heeft een prachtige natuur. Rond half zijn we weer terug in de haven voor de terugvaart. Het was een mooie kennismaking met het Waddeneiland.

Het Lauwersmeer was vroeger een zeeinham. Sinds begin jaren zeventig is het gebied ingedamd. Rond het meer achter de dam ontstond een bijzonder natuurgebied geliefd bij vogels. Ik maak een wandeling door het gebied. Ik passeer een kudde Konikspaarden. De jonge veulens schrikken  op, maar de volwassen paarden verroeren zich niet. Bij het uitzichtpunt over het Lauwersmeer zie ik een groep Schotse hooglanders in het water verkoeling zoeken. Het is warm vandaag. Ik denk dat de dag nog wel eens met een flinke bui afgesloten kan worden. Snel wandel ik door tussen de rietvelden en vennen. Prachtig.

In het centrum van Leeuwarden staat de voormalige gevangenis Blokhuis. Wij overnachten in celblok H. In de cel staan twee bedden. De deur sluit hermetisch achter ons wanneer we de kleine ruimte in gaan. Gelukkig kunnen we met een knop naast de deur de deur weer openen. In enkele cellen zijn toiletten en douches gemaakt. Ook is er een zithoek met televisie. Hopelijk is het ontbijt morgen ochtend niet alleen water en brood.

Het Nationale Park de Alde Feanen is een bijzonder natuurgebied. Het gebied bestaat uit moerasbossen, kleine sloten en meren, weilanden en rietland. Met een vissersbootje varen we door het gebied. We varen door smalle slootjes van plas naar plas. Wat een heerlijke omgeving. Voor ons zeilen twee skûtsjes. We wijken tijdig uit voor de grote zeilschepen. Na drie uur hebben we de meeste doorsteekjes in het natuurgebied gehad. We meren de boot weer aan

Het natuurgebied Alde Feanen bestaat uit veel water. Wat is er dan mooier om te overnachten op een schip. Heidi en Douwe hebben dit voorjaar de rondvaartboot MSK Friesia omgebouwd tot Bed and Breakfast. Onze kamer is op het bovendek, beneden zijn nog twee kamers. Het gemeenschappelijk toilet en douche is ook op het onderdek. 's Avonds genieten we op het terras op het dek van de ondergaande zon. Wat een uitzicht.

Voor het stadhuis staat een monument van Eise Eisinga. Om aan te tonen dat de aarde niet zou vergaan, doordat verschillende planeten te dicht bij elkaar stonden, zoals beweerd werd, bouwden hij in 1774 een planetarium in zijn woonkamer. Hij liet zien hoe de banen van de verschillende planeten lopen en hoe planeten zich ten opzicht van elkaar verhouden. Het planetarium van Eise Eisinga is het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Door middel van tandwielen draaien de planeten minuscuul om elkaar. Het is verbazingwekkend hoe hij in die tijd er in slaagde het planetarium zo nauwkeurig na te maken. Begin 1800 kreeg hij bezoek van Koning Willem I. De eerste koning van de Nederlanden was zo onder de indruk dat hij de staat het planetarium liet aankopen. Later ging het over in de handen van de stad Franeker. Hierdoor kan tot vandaag het planetarium getoond worden aan publiek. Met verbazing kijk ik naar het plafond in de kleindecwoonkamer. Ik zijde zon en de aarde. Ook de andere planeten zijn aangegeven. Een mechanisme geeft de exacte datum aan. Het jaartal staat op een plank die ieder jaar verschoven wordt. Iedere twintig jaar moeten de jaartallen op de plank aangepast worden. Eise heeft een uitvoerige beschrijving gemaakt hoe men zijn planetarium moest onderhouden. Hoe bijzonder!

De veerboot van de firma Doeksen vaart voorzichtig de vaargeul in naar de haven van Terschelling. Het schip manoeuvreert tussen de zandbanken door. Langzaam komt het eiland Terschelling dichterbij. De vuurtoren, de Brandaris, steekt boven het dorpje West Terschelling uit. De Brandaris is de oudste nog werkende vuurtoren van Nederland. De toren werd in 1594 gebouwd in hetzelfde jaar waar Willem Barentz aan zijn eerste tocht begon. Eerder gebruikte men vuurbakens. Ook werd een toren van Sint Brandarius gebruikt om schepen te leiden. De eerste vuurtoren stortte in zee, doordat het eiland aan de westzijde afkavelde. Uiteindelijk besloot men tot de bouw van de 52,5 meter hoge toren. Deze toren doet nog altijd dienst om de scheepvaart de juiste richting te wijzen.

Voor veel toeristen is Harlingen alleen het vertrekpunt naar de eilanden Vlieland en Terschelling. Het stadje heeft echter zoveel meer te bieden. De stad heeft zich in 1157 ontwikkeld rond het klooster Ludingakerke in het dorp Almenum. Door grachten te graven rond het klooster speelde het klooster en de stad een belangrijke handelsfunctie. In 1234 kreeg Harlingen stadsrechten. In de zestiende eeuw werd de stad uitgebreid met de Noorderhaven en later ook de Zuiderhaven. Prachtige gildenhuizen, kapiteinswoningen en pakhuizen verrezen langs de havens. Het stadhuis van Harlingen is nog altijd het mooiste pand langs de Noorderhaven.

Wandelen door het Friese landschap. Vandaag wandel ik een etappe van het Groot Frieslandpad. Een wandeling van Workum naar Sneek. Workum heeft in 1399 stadsrechten gekregen en behoort daarmee tot de Friese elf steden. De wandeling start aan de Merk, het centrale plein van de stad. Hier staat het voormalige stadhuis, de oude waag en de Sint Gertrudiskerk. Net buiten Workum wandel ik het Brekkenpad op. Een smal pad dwars door een natuurgebied. Links van mij moerassige rietvelden, rechts meren afgewisseld met riet. Een ideale plek voor vogels. Net onder Blauwhus start een Kerkepad. Een smalle strook dwars door de weilanden. Het pad wordt duidelijk niet vaak gebruikt. Het is modderig en staat soms zelfs onder water. Het is echter een schitterend pad van kerkdorp naar kerkdorp. Het laatste stukje loopt van IJlst naar Sneek. Ik passeer molden de Rat. Na zeven uur wandelen loop ik Sneek weer binnen. Ik heb bijna dertig kilometer gelopen. Op een terras bestel ik een bier. Heerlijk.

Stavoren is een Voormalige Hanzestad. De stad kreeg als eerste Nederlandse stad stadsrechten. Hiermee is de stad ook een van de elf Friese steden. Tot 1979 heette de stad Staveren. In dat jaar besloot men de naam te veranderen in Stavoren omdat dit vooral herkenbaarder was. In de haven staat het Vrouwtje van Stavoren. Het standbeeld van de weduwe kijkt over zee. Het verhaal gaat dat zij een rijke vrouw was, maar alles verloor. Zij kijkt over de zee naar de terugkomst van de vissersvloot. Ook het tien kilometer noordelijker gelegen Hindeloopen is een van de Friese elf steden. Met 870 inwoners behoort het tot een van de kleinste steden. In het kleine centrum zijn veel bezienswaardigheden. Het voormalige stadhuis, de oude vissershaven en de Hindeloopen sluis. Het is heerlijk door de smalle straatjes te dwalen.

De waterpoort van Sneek is het symbool van de stad. De poort bestaat uit twee achtkantige torenspitsen, met daartussen een brug over de vaart. De poort is in 1492 gebouwd als onderdeel van de stadsmuur om Sneek. In 1613 verviel de militaire functie van de poort en werd de poort verbouwd. Bij deze verbouwing kreeg de poort haar huidige uiterlijk. De binnenstad van Sneek bevindt zich binnen de stadsgrachten. Het oudste gebied ligt rondom de terp waarop de Martinikerk staat. De eerste bouw van deze kerk dateert uit de tiende eeuw. Sneek is de eerste plaats van de vakantie door Friesland en Groningen van Marco en mij. De komende dagen zal ik jullie via berichtjes (ik stuur ze niet allemaal per mail door) op de hoogte houden uit het hoge noorden.

In 1867 werd de opdracht gegeven op Fort de Vechten te bouwen nabij het huidige Bunnik. Het fort diende als verdediging van Utrecht. Het fort moest één van de hoger gelegen doorgangen verdedigen tussen de waterlinie. In het fort bezoek ik het Waterliniemuseum. Uitgelegd wordt hoe de Nederlanden beschermd konden worden met een netwerk van polders. Bij een aanval kon men de polders onder water zetten. Net genoeg om geen manschappen door te laten en net te weinig om scheepvaart mogelijk te maken. Op de doorgangen tussen de polders verrezen forten. Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog was de nieuwe waterlinie een stevig wapen. Waarschijnlijk droeg de angst voor deze lastig te overwinnen linie bij dat de Nederlandse neutraliteit tijdens de oorlog stand hield. Ik sluit mijn museumbezoek af met een virtuele parachutesprong. Ik neem plaats in een stoeltje en krijg een VR bril op. Even later waan ik mij op grote hoogte zwevend in de lucht. Onder mij zie ik hoe de waterlinie werkte en hoe het water over het land stroomde. Een leuke en leerzame ervaring.

Direct wanneer ik het station uit loop, zie ik het kasteel van Woerden staan. Het kasteel werd in 1415 in opdracht van Hertog Jan van Beieren gebouwd. Tegenwoordig is het in gebruik als restaurant. Het kasteel vormde samen met de vestingmuren en de gracht de verdediging van de stad. In het oude centrum staan nog veel oude panden. Het voormalige stadhuis is waarschijnlijk het mooiste gebouw van Woerden. Het dateert uit 1501 en is gebouwd in laat Gotische stijl. Tegenwoordig is het Stadsmuseum gevestigd in dit historische pand. De Petruskerk aan het kerkplein is door de eeuwen heen verschillende keren verwoest door brand. De huidige vorm dateert uit 1675. Achter de watertoren ligt het park aan de singel. In een hoekje ligt de Joodse begraafplaats. Na een uurtje heb ik de hoogtepunten van Woerden bekeken. Een verrassend leuke stad.